సర్దర్ - బహద్ధూర్ . - డా.బెల్లంకొండ నాగేశ్వరరావు.

సర్దార్ మరియు సర్దార్ బహద్దూర్ .

ఇది రాచరికం మరియు ప్రభువుల బిరుదు, ఇది మొదట రాకుమారులు , ప్రభువులు , నాయకులు, రాజులను సూచించడానికి ఉపయోగించబడింది. మరియు ఇతర ప్రభువులు . ఇది ఒక తెగ లేదా సమూహం యొక్క ముఖ్యుడిని లేదా నాయకుడిని సూచించడానికి కూడా ఉపయోగించబడింది. ఇది అరబిక్ మూలానికి చెందిన ఎమిర్ అనే బిరుదుకు పర్షియన్ పర్యాయపదంగా ఉపయోగించబడుతుంది .

ఈ పదం మరియు దాని అనుబంధాలు పెర్షియన్ సర్దార్ ( سردار ) నుండి ఉద్భవించాయి మరియు చారిత్రాత్మకంగా పర్షియా ( ఇరాన్ ) , ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం మరియు టర్కీ (" సెర్దార్ "గా), మెసొపొటేమియా (ఇప్పుడు ఇరాక్ ), సిరియా , దక్షిణాసియా ( పాకిస్తాన్ , భారతదేశం ) అంతటా ఉపయోగించబడ్డాయి. బంగ్లాదేశ్ మరియు నేపాల్ ), కాకసస్ , మధ్య ఆసియా , బాల్కన్లు మరియు ఈజిప్ట్ (" సిర్దార్ "గా).

సర్దార్ అనే పదాన్ని సిక్కు నాయకులు మరియు వివిధ సిక్కు మిస్ల్స్‌లో ముఖ్యమైన స్థానాల్లో ఉన్న జనరల్స్ ఉపయోగించారు . ఈ శీర్షికను నేటికీ సిక్కులు సాధారణంగా ఉపయోగిస్తున్నారు. చారిత్రాత్మకంగా ఒకరి సైనిక ర్యాంక్ లేదా స్థానికంగా ముఖ్యమైన కుటుంబం యొక్క సభ్యత్వాన్ని సూచిస్తున్నప్పటికీ, సమకాలీన కాలంలో ఈ శీర్షిక భారతదేశంలో మరియు పొరుగు దేశాలలో గౌరవనీయమైన సిక్కు పురుషుల కోసం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడింది. మరాఠా సామ్రాజ్యం యొక్క జనరల్స్‌ని సూచించడానికి కూడా సర్దార్ ఉపయోగించబడింది . భూస్వామ్య విధానం క్షీణించిన తరువాత , సర్దార్ తరువాత దేశాధినేత , కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ మరియు ఆర్మీ మిలటరీ స్థాయిని సూచించాడు . సైనిక ర్యాంక్‌గా, ఎసర్దార్ సాధారణంగా ఆర్మీలో కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ లేదా అత్యున్నత స్థాయి సైనిక అధికారిగా గుర్తించబడ్డాడు, ఆధునిక ఫీల్డ్ మార్షల్ , జనరల్ ఆఫ్ ఆర్మీ లేదా చీఫ్ ఆఫ్ ఆర్మీకి సమానం . సిర్దార్-బహదూర్ అనే మరింత పరిపాలనాపరమైన బిరుదు బ్రిటీష్ వైస్రాయ్‌తో సమానమైన రిమోట్ ప్రావిన్స్ యొక్క గవర్నర్-జనరల్ లేదా ముఖ్యమంత్రిని సూచిస్తుంది .

హిమాలయ పర్వతారోహణలో , ఒక సిర్దార్ షెర్పాలకు స్థానిక నాయకుడు . ఇతర విధులతో పాటు, అతను ప్రతి షెర్పా చేరుకున్న ఎత్తులను నమోదు చేస్తాడు, ఇది వారి పరిహారానికి కారణమవుతుంది.రాకుమారులు

• కపుర్తల రాష్ట్రాన్ని సర్దార్ తరహాలో రాష్ట్ర రాజులు పరిపాలించారు . ఉదాహరణకు, కపుర్తల రాజు సర్దార్ అనే బిరుదును ఉపయోగించాడు.

ప్రాంతీయ ఉపయోగం యొక్క ఉదాహరణలు

• బలూచిస్తాన్‌లో , సర్దార్ అనే బిరుదు అతని తెగకు అధిపతిగా గుర్తించబడింది.

• రాయల్ ఆఫ్ఘన్ కింగ్‌డమ్‌లో , 1923లో కింగ్ అమానుల్లాచే స్థాపించబడిన అసలైన నిషాన్-ఇ-సర్దారీ (ఆర్డర్ ఆఫ్ ది లీడర్), ఆఫ్ఘన్ చక్రవర్తి ద్వారా కిరీటానికి అసాధారణమైన సేవ కోసం అందించబడింది. గ్రహీతలు తమ పేర్లకు ముందు సర్దార్ -ఇ-అలా లేదా సర్దార్-ఇ-అలీ బిరుదులను అనుభవించారు మరియు భూమి మంజూరును కూడా పొందారు. అసలు ఆర్డర్ 1929లో రద్దు చేయబడింది మరియు తరువాత రాజు ముహమ్మద్ జహీర్ షాచే పునరుద్ధరించబడింది .

• ఒట్టోమన్ టర్కీలో , సెర్దార్ బోస్నియా ఇయాలెట్‌లో హెర్జెగోవినా ఇయాలెట్ , తరువాత బోస్నియా విలాయెట్ , మొత్తం బోస్నియా మరియు హెర్జెగోవినా , మరియు మోంటెనెగ్రో మరియు సెర్బియాలోని కొన్ని ప్రాంతాలతో పాటు ఇతర ప్రాంతాలలో ఒట్టోమన్ మాంటెనెగ్రో, సెర్బియా మరియు ఇతర భూములను కలిగి ఉంది. సెర్డార్ ప్రిన్సిపాలిటీ ఆఫ్ మోంటెనెగ్రో మరియు ప్రిన్సిపాలిటీ ఆఫ్ సెర్బియాలో కూడా వోజ్వోడా కంటే గౌరవ "బిరుదు"గా ఉపయోగించబడింది . ఉదాహరణకు, సెర్దార్ అనే బిరుదుతో మోంటెనెగ్రో మాజీ ప్రధాన మంత్రి మరియు సైనిక నాయకుడు అయిన జాంకో వుకోటిక్. ఏది ఏమైనప్పటికీ, సెర్బియా మరియు మోంటెనెగ్రోలలో ఎటువంటి ప్రభువులు లేనందున ఇది గొప్ప బిరుదులు కాదు మరియు రెండు దేశాల పాలించే కుటుంబాల సభ్యులు కలిగి ఉన్నవి కాకుండా వంశపారంపర్య బిరుదులు లేవు.

• పర్షియాలో , సర్దార్-ఇ-బోజోర్గ్ అనేది హోస్సేన్ ఖాన్ సర్దార్ మరియు అతని సోదరుడు హసన్ ఖాన్ కాజర్ ఇద్దరికీ బిరుదు . ఇద్దరూ 1804 మరియు 1826 నాటి రస్సో-పర్షియన్ యుద్ధాలలో పర్షియా రాజు-చక్రవర్తి మరియు చక్రవర్తి ఫత్-అలీ షా కజార్ ఆధ్వర్యంలో కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ అయిన అఘా ఖాన్ కజర్ యొక్క మేనమామలు .

• పంజాబ్‌లో , గ్రామ పెద్దలు , సైనిక కమాండర్లు మరియు గొప్ప వ్యక్తులను సర్దార్‌లు అని పిలుస్తారు. టైటిల్‌ను సాధారణంగా ముస్లింలు మరియు సిక్కులు ఉపయోగిస్తారు.

• పీష్వా పరిపాలనకు ముందు (1674-1749) ప్రారంభ భూస్వామ్య మరాఠా సామ్రాజ్యం సైనిక మరియు దౌత్య విధులతో సామ్రాజ్య న్యాయస్థాన మంత్రిని గుర్తించడానికి సర్దార్ అనే బిరుదును ఉపయోగించింది. భూమిని మంజూరు చేస్తే ( జాగీర్ ), సర్దార్ అనే బిరుదు కూడా మంజూరు చేయబడిన భూభాగం యొక్క పరిపాలన, రక్షణ మరియు పన్నుల బాధ్యత కలిగిన భూస్వామ్య ఉన్నతాధికారిగా గుర్తించబడుతుంది (యురోపియన్ టైటిల్ కౌంట్‌కు సమానం , ఫ్రెంచ్ కామ్టే నుండి "సహచరుడు" లేదా నిర్వహించే చక్రవర్తికి ప్రతినిధి ఒక కౌంటీ ). తొలి మరాఠా సామ్రాజ్యానికి చెందిన ఈ సర్దార్లుజీవిత సహచరులు ; టైటిల్ వారసత్వం కాదు.

• సర్దార్ అన్ని మరాఠా దళాలకు కమాండర్-ఇన్-చీఫ్‌గా నియమించబడితే , సేనాపతి శైలిని కలయికలో ఉపయోగించారు (ఉదా, సర్దార్ సేనాపతి లేదా సర్సేనాపతి ఖండేరావు యేసాజీరావు దభాడే . సేనాపతి అనే బిరుదు ఒక ఆదిమ వారసత్వ బిరుదు, ప్రస్తుత సేనాపతి ద్వారా రుజువు చేయబడింది. తలేగావ్ దభాడే శ్రీమంత్ సర్దార్ పద్మసేనరాజే దభాడే .

• మరాఠా సామ్రాజ్యంలో , సిర్దార్-బహదూర్ యొక్క మరింత పరిపాలనా పాత్ర రిమోట్ ప్రావిన్స్ యొక్క గవర్నర్ జనరల్ లేదా ముఖ్యమంత్రిని సూచిస్తుంది ; ఇది ఫంక్షన్ మరియు ర్యాంక్‌లో మొఘల్ సుబదర్ లేదా బ్రిటిష్ వైస్రాయ్‌కి ఉత్తమంగా సమానం .

• బ్రిటిష్ ఇండియాలోని స్థానిక కులీనులను వివరించడానికి ఆంగ్లేయులు సిర్దార్ అనే బిరుదును ఉపయోగించారు (ఉదా, దక్కన్ యొక్క సిర్దార్లు ).

దొరలు

• పాకిస్తాన్‌లోని హజారా డివిజన్‌లో , కర్లాల్ తెగ వారు సర్దార్ అనే పదాన్ని సాంప్రదాయకంగా, వారి ఉన్నత-కుల స్థితిని నొక్కి చెప్పడానికి ఉపయోగిస్తారు.

• కాశ్మీర్‌లోని సుధనోటి అనే చిన్న జిల్లాలో, సర్దార్‌ను హైబ్రిడ్ సుధాన్ తెగ వారు ఉపయోగిస్తారు. అలాగే, ఈ ప్రాంతంలోని పూంచ్ కుటుంబాలు తమ పేర్ల ప్రారంభంలో సర్దార్‌ని ఉపయోగిస్తాయి.

• అదేవిధంగా సర్దార్‌ను అటాక్ జిల్లాలు మరియు రావల్పిండి పరిసర ప్రాంతాలకు చెందిన ఖట్టర్ తెగ గొప్ప పురుషులు ఉపయోగిస్తారు .

• మహారాజా రంజిత్ సింగ్ కాలంలో సిక్కులు ముఖ్యమైన రాజకీయ, గిరిజన, సైనిక మరియు మతపరమైన అధికారుల ర్యాంకింగ్‌ల కోసం సర్దార్‌ను ఉపయోగించారు .

రాష్ట్ర నికి ముఖ్యుడు

• పర్షియన్‌లో, సర్దార్ ఐ-ఆజం అనేది షహన్‌షా ప్రభుత్వ అధిపతికి ప్రత్యామ్నాయ బిరుదుగా ఉపయోగించబడింది , సాధారణంగా వజీర్ ఐ-అజామ్‌గా ఉంటుంది , ముఖ్యంగా 1904-06లో కజర్ యువరాజు ప్రిన్స్ మేజర్ జనరల్ అబ్దోల్ మాజిద్ మీర్జా కోసం .

• భారతదేశం యొక్క మొదటి ఉప ప్రధాన మంత్రి వల్లభాయ్ పటేల్‌ను సర్దార్ పటేల్ అని పిలుస్తారు; అతను ఇప్పుడు "భారతదేశపు ఉక్కు మనిషి" అని కూడా పిలువబడ్డాడు.

• సదర్-ఎ-రియాసత్ అనేది కాశ్మీర్ రాచరిక రాష్ట్రానికి ఒక రాజ్యాంగ అధిపతి , యువరాజ్ శ్రీ కరణ్ సింగ్‌జీ బహదూర్, అతను 1931లో వారసుడిగా నియమితుడయ్యాడు. అతని తండ్రి భారతదేశంలోకి ప్రవేశించిన తర్వాత, సార్వభౌమ రాచరికం, రీజెంట్‌కు ముగింపు పలికారు. 1949 నుండి 1956 వరకు. సర్దార్-ఇ-రియాసత్ 1956 నుండి 1965 (జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ మహారాజుగా తన తండ్రి మరణించిన తరువాత, 1961, ఇకపై ఎటువంటి వారసత్వ అధికారాన్ని కలిగి లేదు), భారత రాజ్యాంగ రాష్ట్రమైన జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ యొక్క తదుపరి గవర్నర్ 1965 1967 వరకు.

• ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌కు చెందిన మహమ్మద్ దావూద్ ఖాన్ అధ్యక్షుడిగా సర్దార్ బిరుదును కలిగి ఉన్నారు.

• 1990-2006లో తుర్క్‌మెనిస్తాన్‌ని అధికార పాలకుడు అయిన సపర్మురత్ నియాజోవ్ కొన్ని గ్లోరిఫైయింగ్ బిరుదులను కలిగి ఉన్నాడు, వాటిలో ఒకటి సెర్దార్ ("నాయకుడు"). [5]

• సిక్కు సామ్రాజ్యానికి చెందిన సర్దార్ సులఖాన్ సింగ్ పువార్‌కు సర్దార్ అనే బిరుదు ఉంది. సిక్కులలో సర్దార్ అనేది సిక్కు ప్రభువులు, సైనిక నాయకులు & గ్రామ పెద్దలు ఉపయోగించే బిరుదు.

• సర్దార్ అనేది బహమనీ మరియు అహ్మద్‌నగర్ సుల్తానేట్‌ల పాలనలో మహారాష్ట్రలోని కోలి కులస్తులు ఉపయోగించిన బిరుదు , దీనిని రెండు సుల్తానుల సుల్తానులు కోలి కోట కీపర్ లేదా కొండ ప్రాంతాల కోలీ రక్షకులకు ప్రదానం చేశారు .

• పీష్వా పరిపాలనలో తరువాతి మరాఠా సామ్రాజ్యం (1749-1818) ఫీల్డ్ మార్షల్ లేదా ఆర్మీ జనరల్‌ను సూచించడానికి సర్దార్ అనే బిరుదును ఉపయోగించింది .

• సిర్దార్ అనేది ఆంగ్లో-ఈజిప్షియన్ సైన్యం యొక్క బ్రిటిష్ కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ యొక్క అధికారిక బిరుదు.

• కమాండర్-ఇన్-చీఫ్‌ను సూచించడంలో ఒట్టోమన్‌లలో సెర్దార్ అనే బిరుదు కూడా సాధారణం . సెర్బ్‌లు ఈ వినియోగాన్ని ఒట్టోమన్ల నుండి స్వీకరించారు (ఉదా . సెర్దార్ జాంకో వుకోటిక్ ).

• టర్కిష్‌లో, సెర్దార్ లేదా సెర్దార్-ఇ-ఎక్రెమ్ అనేది ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్య చరిత్రలో అనేక సైనిక కార్యకలాపాలలో కమాండర్-ఇన్-చీఫ్ యొక్క బిరుదు.

• ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో, సర్దార్-ఇ-సలార్ అంటే ఫీల్డ్ మార్షల్ లేదా జనరల్ ఆఫ్ ఆర్మీ .

• ఇరాన్‌లో, ఇస్లామిక్ రివల్యూషనరీ గార్డ్ కార్ప్స్ ఉన్నత స్థాయి అధికారులను ఉద్దేశించి సర్దార్ అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తారు .

• మహారాజా రంజిత్ సింగ్ కాలంలో , సిక్కు పురుషులకు ఇచ్చే బిరుదుగా సర్దార్ అనే పదం మరింత సాధారణమైంది. ఉన్నత స్థాయి అధికారి లేదా జనరల్ లేదా అధికారి వంటి కమాండింగ్ చీఫ్‌ని ఉద్దేశించి ప్రసంగించడానికి అధికారికంగా రిజర్వ్ చేయబడినప్పటికీ.

• సర్దార్ అనే పదాన్ని నేడు సిక్కు మతం యొక్క వయోజన మగ అనుచరులను సూచించడానికి ఉపయోగిస్తారు , ఎందుకంటే అసమాన సంఖ్యలో సిక్కులు భారతీయ సైన్యంలో అనేక ఉన్నత స్థానాల్లో గౌరవప్రదంగా పనిచేశారు . చెప్పుకోదగిన ఉదాహరణలు జనరల్స్ జోగిందర్ జస్వంత్ సింగ్ మరియు హర్బక్ష్ సింగ్ .

• హిమాలయ పర్వతారోహణలో , ఒక సిర్దార్ షెర్పాలు మరియు పోర్టర్లకు స్థానిక నాయకుడు . ఇతర విధులతోపాటు, అతను వ్యక్తిగత షెర్పాలు చేరుకున్న ఎత్తులను నమోదు చేస్తాడు, ఇది షెర్పాలకు చెల్లించాల్సిన మొత్తాలను నిర్దేశిస్తుంది.

• నేపాల్‌లో రాణా పాలనలో వివిధ రచయితలు మరియు కవులకు సర్దార్ అనే బిరుదు ఇవ్వబడింది

• HMS సిర్దార్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం రాయల్ నేవీ జలాంతర్గామి.

• "సిరిదార్" అనేది ఫ్రాంక్ హెర్బర్ట్స్ డ్యూన్‌లోని గ్రహాల పాలకుల శీర్షిక . పాడిషా చక్రవర్తి యొక్క ఉన్నత దళాలను సర్దౌకర్ అని కూడా పిలుస్తారు .

• సర్దార్ ఇప్పుడు పాకిస్తాన్ , ఆఫ్ఘనిస్తాన్ మరియు భారత ఆధీనంలోని కాశ్మీర్‌లోని ఒక తెగ నాయకుల కోసం ఉపయోగించబడుతుంది .

సర్దార్ బహదూర్ :

భారతదేశంలో బ్రిటిష్ పాలనలో స్థానిక భారతీయ పౌరులకు, వైస్రాయ్ నియమించిన అధికారులకూ ఇచ్చే గౌరవ బిరుదు. ఇది సిక్కులకు ప్రదానం చేసేవారు. నమ్మకమైన సేవ లేదా ప్రజా సంక్షేమం కోసం కృషి చేసినవారికీ ప్రదానం చేసేవారు. ఈ బిరుదును వ్యక్తి పేరుకు ముందు, సైనిక హోదాలకు తరువాత ఉపయోగించేవారు. 1911 నుండి బిరుదు గ్రహీతలకు ప్రత్యేకంగా బిరుదు పతకాన్ని కూడా ఇచ్చారు.

ఆర్డర్ ఆఫ్ బ్రిటిష్ ఇండియా మొదటి తరగతి పొందిన వ్యక్తులు సర్దార్ బహదూర్ బిరుదును కూడా ఉపయోగించవచ్చు. అలాగే రెండవ తరగతి సభ్యులు బహదూర్‌ను ఉపయోగించవచ్చు. సర్దార్ బహదూర్ బిరుదు బ్రిటిష్ వారు ప్రవేశపెట్టిన విస్తృతమైన పురస్కార వ్యవస్థలో భాగం:

మొదటి తరగతి

• హిందువులకు దివాన్ బహదూర్;

• ముస్లింలకు నవాబ్ బహదూర్, ;

• సిక్కులకు సర్దార్ బహదూర్;

రెండవ తరగతి

• హిందువులకు రాయ్ బహదూర్, (ఉత్తర భారతదేశం), రావు బహదూర్ (దక్షిణ భారతదేశం),

• ముస్లింలకు ఖాన్ బహదూర్, ;

మూడవ తరగతి

• హిందువులకు రాయ్ సాహిబ్, (ఉత్తర భారతదేశం), రావు సాహిబ్ (దక్షిణ భారతదేశం)

• ముస్లింలకు ఖాన్ సాహిబ్

ఇతర మతాల వారు తమకు అత్యంత సముచితమైనదిగా భావించే బిరుదును అందుకునేవారు, ఉదాహరణకు హిందూ పేరుగా ధ్వనించే భారతీయ క్రైస్తవులు హిందూ బిరుదును తీసుకునేవారు.

చాలా సందర్భాలలో గ్రహీత తక్కువ స్థాయి తరగతి నుండి ఉన్నత తరగతికి వెళ్తారు. అలా ఒకటి కంటే ఎక్కువ పురస్కారాలు పొందిన వ్యక్తులు అత్యున్నత స్థాయి బిరుదును మాత్రమే ఉపయోగించాలి. పురస్కారాలన్నీ నైట్ హుడ్ కంటే తక్కువ స్థాయికి చెందినవే. ఆర్డర్ ఆఫ్ ది స్టార్ ఆఫ్ ఇండియా లేదా ఆర్డర్ ఆఫ్ ది ఇండియన్ ఎంపైర్ వంటి బ్రిటిషు నైట్ హుడ్ పొందినవారు పై బిరుదులను తొలగించుకుంటారు, .

1947 లో స్వాతంత్య్రం వచ్చాక, బ్రిటిష్ రాజ్ సమయంలో జారీ చేసిన సర్దార్ బహదూర్ తదితర బిరుదులను నిలిపివేసారు.

సర్దార్ బహదూర్ .