రాజ్ కపూర్ . మనకీర్తి శిఖరాలు .
(జననం శృతి నాథ్ కపూర్ , 1924 డిసెంబరు14 - 1988 జూన్ 2) భారతీయ సినీ నటుడు, నిర్మాత, భారతీయ సినిమా దర్శకుడు. అతను పెషావర్ లోని కపూర్ హవేలీలో నటుడు పృథ్వీరాజ్ కపూర్, రామశర్ణి కపూర్ దంపతులకు జన్మించాడు.
కపూర్ హిందీ సినిమా చరిత్రలో గొప్ప, అత్యంత ప్రభావవంతమైన నటునిగా, చలన చిత్ర నిర్మాతలలో ఒకనిగా పరిగణించబడ్డాడు. భారతదేశంలో 3 జాతీయ చలనచిత్ర అవార్డులు, 11 ఫిల్మ్‌ఫేర్ అవార్డులతో సహా పలువురి ప్రశంసలు కూడా అందుకున్నాడు. ఫిల్మ్‌ఫేర్ లైఫ్‌టైమ్ అచీవ్‌మెంట్ అవార్డుకు రాజ్ కపూర్ పేరు పెట్టారు. కేన్స్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో అవారా (1951), బూట్ పోలిష్ (1954) చిత్రాలకు పామ్ డి ఓర్ గ్రాండ్ ప్రైజ్ కోసం అతను రెండుసార్లు నామినేట్ చేయబడ్డాడు. అవారాలో అతని నటన టైమ్ మ్యాగజైన్ ప్రచురించిన 10 అత్యుత్తమ ప్రదర్శనలలో ఒకటిగా నిలిచింది. అతని సినిమాలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ముఖ్యంగా ఆసియా, ఐరోపాలో ప్రేక్షకులను ఆకర్షించాయి. అతన్ని "ది క్లార్క్ గేబుల్ ఆఫ్ ది ఇండియన్ ఫిల్మ్ ఇండస్ట్రీ" అని పిలిచేవారు
కళా రంగానికి అతను చేసిన కృషికి భారత ప్రభుత్వం 1971 లో పద్మ భూషణ్ తో సత్కరించింది. చలన చిత్రం రంగంలో భారతదేశపు అత్యున్నత పురస్కారమైన దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డును 1987 లో భారత ప్రభుత్వం అతనికి ప్రదానం చేసింది.
రాజ్‌ కపూర్ 1924 లో ఖాత్రి పంజాబీ హిందూ కుటుంబంలో అతని తండ్రి యాజమాన్యంలో ఉన్న కపూర్ హవేలిలో జన్మించాడు. అది అప్పుడు బ్రిటిష్ ఆధీనంలో ఉన్న పెషావర్, నార్త్ వెస్ట్రన్ ఫ్రాంటియర్ ప్రావిన్స్‌లో ఉండేది. అతని తల్లిదండ్రులు రామ్‌సర్ణి దేవి కపూర్, పృథ్వీరాజ్ కపూర్ లు. అతను కుటుంబంలోని ఆరుగురు సహోదరులలో పెద్దవాడు. అతను దివాన్ బషేశ్వర్నాథ్ కపూర్ కు మనవడు. కపూర్ కుటుంబంలో భాగమైన దేవాన్ కేశవ్మల్ కపూర్ కు మనవడు. అతని సోదరులు దివంగత నటులు శశి కపూర్, షమ్మీ కపూర్ . అతనికి ఊర్మిళా సియాల్ అనే సోదరి కూడా ఉంది. మరో ఇద్దరు తోబుట్టువులు బాల్యంలోనే మరణించారు. తరువాత వారు పెషావర్ నుండి నేటి భారతదేశానికి విద్యాభ్యాసం కోసం వెళ్లారు. అతని తల్లి బంధువు జుగ్గల్ కిషోర్ మెహ్రా గాయని. అతని మనవరాలు సల్మా ఆఘా తరువాత బాలీవుడ్ నటి అయ్యింది.
పృథ్వీరాజ్ 1930 లలో తన కెరీర్ ప్రారంభంలో ఒక నగరం నుండి వేరొక నగరానికి వెళ్ళినప్పుడు, కుటుంబం కూడా చాలా ప్రాంతాలకు వెళ్ళవలసి వచ్చింది. రాజ్ కపూర్ కల్నల్ బ్రౌన్ కేంబ్రిడ్జ్ స్కూల్, డెహ్రాడూన్, సెయింట్ జేవియర్స్ కాలేజియేట్ స్కూల్, కలకత్తా , ముంబై లలో వివిధ పాఠశాలలకు హాజరయ్యాడు.
తన పదేళ్ళ వయసులో ఇంక్విలాబ్‌ (1935) సినిమాలో నటించడం ద్వారా తొలిసారిగా బాలీవుడ్ చిత్రాలలో కనిపించాడు. తరువాత రాజ్ కపూర్‌కు పెద్ద విరామం వచ్చిన తరువాత నీల్ కమల్ (1947) లో మధుబాల సరసన నటించాడు. 1948 లో తన ఇరవై నాలుగు సంవత్సరాల వయసులో అతను తన సొంత స్టూడియో, ఆర్కె ఫిల్మ్స్ ను స్థాపించాడు. ఆగ్, నర్గిస్, కామిని కౌషల్, ప్రేమ్‌నాథ్ నటించిన ఆగ్ చిత్రానికి దర్శకత్వం వహించి, ఆ కాలంలో అతి పిన్న వయస్కుడైన చిత్ర దర్శకునిగా గుర్తింపు పొందాడు. 1949 లో అతను మెహబూబ్ ఖాన్ హిట్ చిత్రం అందాజ్ లో దిలీప్ కుమార్, నర్గిస్‌తో కలిసి నటించాడు. ఇది నటుడిగా అతని మొదటి పెద్ద విజయం. ఆ సంవత్సరం తరువాత విడుదలైన బార్సాట్ సినిమాకు నిర్మాత, దర్శకుడు, కథానాయకునిగా అతను మొదటి విజయాన్ని సాధించాడు.
అతను తన ఆర్.కె బ్యానర్ క్రింద అవారా (1951), శ్రీ 420 (1955), జగ్తే రహో (1956), జిస్ దేశ్ మే గంగా బెహతీ హై (1960) వంటి అనేక విజయవంతమైన చిత్రాలను నిర్మించి, వాటిలో నటించాడు. అందులో చివరి చిత్రానికి అతని చిత్రాలకు చిరకాల ఛాయాగ్రాహకునిగా ఉన్న రాధు కర్మకర్ దర్శకత్వం వహించాడు. ఆ చిత్రం ఉత్తమ చిత్రంగా ఫిల్మ్‌ఫేర్ పురస్కారాన్ని గెలుచుకుంది. ఈ సినిమాలు చార్లీ చాప్లిన్ ది ట్రాంప్ యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధ స్క్రీన్ ఇమేజ్ ఆధారంగా అతని స్క్రీన్ ఇమేజ్‌ను స్థాపించాయి. అతని భ్యానర్ పై కాకుండా ఇతర సినిమా నిర్మాణాలలో నటుడిగా అతని ఇతర ముఖ్యమైనచిత్రాలు దస్తాన్ (1950), అన్హోనీ (1952), ఆహ్ (1953), చోరి చోరి (1956), అనారీ (1959), ఛాలియా (1960), దిల్ హాయ్ టు హై (1963) లు. అతను విజయవంతమైన సామాజిక చిత్రాలైన బూట్ పోలిష్ (1954), అబ్ దిల్లీ డోర్ నహిన్ (1957) లను కూడా నిర్మించాడు.
1964 లో, అతను రాజేంద్ర కుమార్, వైజయంతిమల లతో పాటు రొమాంటిక్ మ్యూజికల్ చిత్రం సంగం ను నిర్మించాడు. దానికి దర్శకత్వం వహించి, అందులో నటించాడు. ఇది అతని మొదటి కలర్ చిత్రం. గుర్తింపు పొందిన నటుడిగా ఇది అతనిలొ పెద్ద విజయాన్ని సాధించింది. ఇదే అతని విజయం సాధించిన సిసిమాలలో చివరిది. ఎందుకంటే అతని తరువాతి చిత్రాలు దుల్హా దుల్హాన్ (1964), అరౌండ్ ది వరల్డ్ (1966), సప్నోన్ కా సౌదగర్ (1968), యువ నటులు సాధన, రాజ్‌శ్రీ, హేమ మాలినిలతో నిర్మించినవి బాక్సాఫీస్ అపజయాలు పొందాయి. 1965 లో అతను 4 వ మాస్కో అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవంలో జ్యూరీ సభ్యునిగా ఉన్నాడు.
1970 లో అతను తన ప్రతిష్టాత్మక చిత్రం మేరా నామ్ జోకర్ ను నిర్మించి, దర్శకత్వం వహించి అందులో నటించాడు. ఇది పూర్తి కావడానికి ఆరు సంవత్సరాలకు పైగా పట్టింది. అతని కుమారుడు రిషి కపూర్ ఈ చిత్రంలో తన పాత్ర యొక్క యువకునిగా ఉన్న రోజుల్లోని పాత్రను పోషించాడు. 1970 లో విడుదలైనప్పుడు ఇది బాక్సాఫీస్ లో విజయవంతం కానందువల్ల కపూర్, అతని కుటుంబాన్ని ఆర్థిక సంక్షోభంలో పడేసింది. తరువాతి సంవత్సరాల్లో ఇది గౌరవమైన మహాకావ్యంగా గుర్తించబడింది. 1971 లో అతను తన పెద్ద కుమారుడు రణధీర్ కపూర్ ను కుటుంబ కథా చిత్రం "కల్ ఆజ్ ఔర్ కల్" ద్వారా చిత్రసీమకు పరిచయం చేసాడు. ఈ చిత్రంలో అతని కుమారుడు రణధీర్, తండ్రి పృధ్వీరాజ్ కపూర్, రణధీర్ భార్త బబితలు నటించారు.
అతను తన రెండవ కుమారుడు రిషి కపూర్ ను 1973లో చిత్రసీమకు తను నిర్మించి, దర్శకత్వం వహించిన "బాబీ" సినిమా ద్వారా పరిచయం చేసాడు. ఇది భారీ బాక్సాఫీస్ విజయాన్ని సాధించింది. నటి డింపుల్ కపాడియాను కూడా పరిచయం చేసింది. తరువాత కాలంలో ఆమె చాలా ప్రజాదరణ పొందిన నటిగా గుర్తింపు పొందింది. ఈ చిత్రం కొత్త తరం టీన్ రొమాన్స్‌ చిత్రాలలో మొదటిది. డింపుల్ బికినీలు ధరించింది. ఇది అప్పటి భారతీయ చిత్రాలలో చాలా ప్రత్యేకమైనది. 1975 లో తన కుమారుడు రణధీర్‌తో కలిసి మళ్లీ ధరం కరం లో నటించాడు. దీనికి రణధీర్ కూడా దర్శకత్వం వహించాడు.
1970ల చివరి భాగంలో, 1980 ల ప్రారంభంలో అతను మహిళా సమర్థకులపై దృష్టి సారించిన చిత్రాలను నిర్మించి, దర్శకత్వం వహించాడు: జీనత్ అమన్‌తో సత్యం శివం సుందరం (1978), ప్రేమ్ రోగ్ (1982) పద్మిని కొల్హాపురే, రామ్ తేరి గంగా మెయిలీ (1985) లో మందకిని. అతను 1970 ల చివరలో, 1980 ల ప్రారంభంలో తక్కువ చిత్రాలలో నటించాడు. కాని నౌక్రీ (1978) లో రాజేష్ ఖన్నాతో పాటు, అబ్దుల్లా (1980) లో సంజయ్ ఖాన్ తో పాటు పేరున్న పాత్రలో చెప్పుకోదగిన సహాయక నటుని పాత్రలో పోషించాడు. అతను రెండు కామెడీ చిత్రాలలో డిటెక్టివ్ పాత్ర పోషించాడు: దో జాసూస్ (1975), గోపిచంద్ జాసూస్ (1982). రెండింటికీ నరేష్ కుమార్ ( రాజేంద్ర కుమార్ సోదరుడు) దర్శకత్వం వహించాడు. 1979 లో అతను 11 వ మాస్కో అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవంలో జ్యూరీ సభ్యునిగా ఉన్నాడు. రాజ్ కపూర్ యొక్క చివరి ప్రధాన చిత్ర ప్రదర్శన వకీల్ బాబు (1982) లో ఉంది. అక్కడ అతను తన తమ్ముడు శశి కపూర్‌ తో కలిసి కనిపించాడు. అతను 1982 లో చిత్రీకరించిన, పూర్తి చేసిన చిత్రం చోర్ మండలి . ఇందులో తోటి నటుడు అశోక్ కుమార్ సరసన నటించాడు. చట్టపరమైన వివాదం కారణంగా విడుదల కాలేదు. అతని చివరి నటన 1984 లో విడుదలైన బ్రిటిష్ నిర్మిత టెలివిజన్ చిత్రం కిమ్ లో అతిధి పాత్ర.
అతను 1988 లో మరణించే ముందు తన కుమారుడు రిషికపూర్, పాకిస్తాన్ నటి జెబా బక్తియార్ నటించిన హెన్నా దర్శకత్వం వహించాలనుకున్నాడు. అతని కుమారుడు రణధీర్ ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం వహించాడు. ఇది 1991 లో విడుదలైంది.
మే 1946 లో రాజ్ కపూర్ కృష్ణ మల్హోత్రాను వివాహం చేసుకున్నాడు. ఇది వారి కుటుంబాలు సాధారణ భారతీయ పద్ధతిలో ఏర్పాటు చేసిన సంబంధం. ఇది వారి జీవితమంతా కొనసాగింది. కృష్ణ సోదరులు రాజేంద్ర నాథ్, ప్రేమ్ నాథ్, నరేంద్ర నాథ్ తరువాత నటులు అయ్యారు. ఆమె సోదరి ఉమా నటుడు ప్రేమ్ చోప్రాను వివాహం చేసుకుంది. రాజ్ కపూర్ వివాహం వార్త సినీ-మ్యాగజైన్ ఫిల్మిండియా జూన్ 1946 సంచికలో ఈ క్రింది విధంగా నివేదించబడింది.
"పృథ్వీరాజ్ కపూర్ యొక్క ప్రతిభావంతులైన, బహుముఖ కుమారుడు రాజ్ కపూర్, మే రెండవ వారంలో రేవాలో మిస్ కృష్ణ మల్హోత్రాను వివాహం చేసుకోవడం ద్వారా వైల్డ్ వోట్స్ వృత్తిని ముగించాడు.
రాజ్, కృష్ణ కపూర్ లకు ఐదుగురు పిల్లలు ఉన్నారు: ముగ్గురు కుమారులు (నటులు రణధీర్, రిషి, రాజీవ్), ఇద్దరు కుమార్తెలు (రితు నందా, రిమా జైన్). రణధీర్ మాజీ నటి బబితను వివాహం చేసుకున్నాడు. వారి కుమార్తెలు కరిష్మా కపూర్, కరీనా కపూర్ లు బాలీవుడ్ లో నటిమణులు. రిషికపూర్ మాజీ నటి నీతు సింగ్‌ను వివాహం చేసుకున్నాడు. వారికి కుమార్తె రిద్దిమా, కుమారుడు రణబీర్ కపూర్ బాలీవుడ్ నటుడు. రాజ్ కపూర్ పెద్ద కుమార్తె రితు నందా పారిశ్రామికవేత్త రాజన్ నందా ను వివాహం చేసుకుంది. వారికి ఇద్దరు పిల్లలు. ఆమె కుమారుడు నిఖిల్ నందా బాలీవుడ్ నటుడు అమితాబ్ బచ్చన్, జయ బచ్చన్ల కుమార్తె శ్వేతను వివాహం చేసుకున్నాడు. రాజ్ కపూర్ చిన్న కుమార్తె రిమా జైన్ ఇన్‌వెస్ట్‌మెంట్ బ్యాంకర్ మనోజ్ జైన్ ను వివాహం చేసుకుంది. ఆమె కుమారుడు నటుడు అర్మాన్ జైన్.
కపూర్ సోదరులు ఇద్దరూ, కపూర్ కుమారులు ముగ్గురు, కపూర్ కుమార్తెలు ఇద్దరు, కపూర్ మనవరాళ్ళు ముగ్గురు సినీ పరిశ్రమలో వివిధ సమయాల్లో క్రియాశీలకంగా ఉన్నారు. అతని మనవరాళ్ళు కరిష్మా, కరీనా (కపూర్ పెద్ద కుమారుడు రణధీర్ కుమార్తెలు), మనవడు రణబీర్ (కపూర్ రెండవ కుమారుడు రిషి కుమారుడు) కపూర్ కుటుంబానికి చెందిన తాజా బాలీవుడ్ తారలు, అతని మనవళ్ళలో మరొకరు నిఖిల్ నందా (కపూర్ కుమార్తె రితు కుమారుడు) పారిశ్రామికవేత్త.
కపూర్ 1940, 1950 లలో నటి నర్గిస్‌తో ప్రేమానుబంధం ఉండేది. వివాహితుడు అయినందువల్ల ఆమెతో పెళ్ళికి అంగీకరించలేదు. ఈ జంట కలిసి ఆవారా , శ్రీ 420 తో సహా పలు చిత్రాల్లో నటించారు. రాజ్ తన భార్య, పిల్లలను విడిచిపెట్టనందున చోరి చోరి సినిమా తరువాత నర్గీస్ వారి సంబంధాన్ని ముగించి, సునీల్ దత్‌ ను వివాహం చేసుకుంది. ఆమె మదర్ ఇండియా (1957) సెట్లో సునీల్ దత్ తో ప్రేమలో పడింది. 1960వ దశకంలో అతను సంగం చిత్ర షూటింగ్ సందర్భంగా వైజయంతిమాలాతో ప్రేమలో పడ్డట్లు చెబుతారు. కపూర్‌తో ఎప్పుడూ సంబంధం లేదని వైజయంతిమల ఖండించింది. కపూర్ తన సినిమాను ప్రొమోట్ చేయడానికి ఈ విషయం ఒక పాబ్లిసిటీ స్టంట్ గా ఆమె భావించింది. కపూర్‌కు దక్షిణ నటి పద్మినితో కూడా సంబంధం ఉంది. 2017 లో అతని రెండవ కుమారుడు రిషి తన ఆత్మకథ ఖుల్లం ఖుల్లాలో తండ్రి వ్యవహారాలను ధృవీకరించాడు .
సినిమా పరిశ్రమకు చెందిన ప్రాణ్, ముఖేష్, దేవ్ ఆనంద్, దిలీప్ కుమార్, రాజేంద్ర కుమార్, మన్నా డే, శంకర్-జైకిషన్, హృషికేశ్ ముఖర్జీ, ఖ్వాజా అహ్మద్ అబ్బాస్, రాజేష్ ఖన్నా లు కపూర్ సన్నిహితులలో ఉన్నారు.
మరణంసవరించు
రాజ్ కపూర్ తన తరువాతి సంవత్సరాల్లో ఆస్తమాతో బాధపడ్డాడు; అతను 1988 లో తన 63 సంవత్సరాల వయసులో ఈ వ్యాధికి సంబంధించిన సమస్యలతో మరణించాడు. అతను దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డును అందుకోబోయే కార్యక్రమంలో కుప్పకూలిపోయాడు. చికిత్స కోసం ఆల్ ఇండియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్ ( ఎయిమ్స్ ) కి తీసుకువెళ్ళాడు. అతని ఉబ్బసం వల్ల తలెత్తే సమస్యలకు లోనయ్యే ముందు అతను ఒక నెలపాటు ఆసుపత్రి పాలయ్యాడు. మరణించే సమయంలో, అతను హెన్నా (ఇండో-పాకిస్తాన్ ఆధారిత ప్రేమకథ) చిత్రంలో పని చేస్తున్నాడు. ఈ చిత్రాన్ని తరువాత అతని కుమారులు రణధీర్ కపూర్, రిషి కపూర్ పూర్తి చేశారు. ఇది 1991 లో విడుదలైంది.
రాజ్ కపూర్‌ను సినీ విమర్శకులు, సినిమా అభిమానులు మెచ్చుకున్నారు. సినీ చరిత్రకారులు అతనిని " భారతీయ సినిమా చార్లీ చాప్లిన్ " గా కొనియాడుతారు. ఎందుకంటే అతను తరచూ ట్రాంప్ లాంటి వ్యక్తిని చిత్రీకరించాడు. అతను ప్రతికూలతలు ఉన్నప్పటికీ ఎప్పటికీ ఉల్లాసంగా, నిజాయితీగా ఉండేవాడు. అతని కీర్తి ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వ్యాపించింది. అతను దక్షిణ / మధ్య / ఆగ్నేయాసియాలోని పెద్ద ప్రాంతాలలో, మాజీ సోవియట్ యూనియన్ / సోవియట్ బ్లాక్, చైనా, మధ్య తూర్పు, ఆఫ్రికాలోని ప్రేక్షకులచే ఆరాధించబడ్డాడు; రాజ్ కపూర్ చిత్రాల తయారీకి సంబంధించిన అన్ని విభాగాలలో ప్రావీణ్యం సంపాదించినందున వాటిలోని ఏ రంగంలోనైనా అతని సినిమాలు ప్రపంచ వాణిజ్య విజయాలు సాధించాయి. అతని సినిమాలు అవి నిర్మించిన యుగాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి.
అతని ముఖాన్ని కలిగి ఉన్న తపాలా బిళ్ళను భారత తపాలా వ్యవస్థ 2001 డిసెంబరు 14న విడుదలచేసి అతనిని గౌరవించింది. అతనిని గౌరవించటానికి మార్చి 2012 లో ముంబైలోని బాంద్రా బ్యాండ్‌స్టాండ్‌లోని వాక్ ఆఫ్ ది స్టార్స్‌లో అతని ఇత్తడి విగ్రహాన్ని ఆవిష్కరించారు.
రాజ్ కపూర్ యొక్క చాలా సినిమాల్లో దేశభక్తి ఇతివృత్తం ఉంది. అతని చిత్రాలు ఆగ్, శ్రీ 420 , జిస్ దేశ్ మే గంగా బెహతీ హై ( గంగా ప్రవహించే దేశంలో) కొత్త స్వతంత్ర భారత దేశాన్ని ఆవిష్కరించాయి. చలనచిత్ర ప్రేక్షకులను దేశభక్తులుగా ప్రోత్సహించాయి. రాజ్ కపూర్ శ్రీ 420 సినిమా లో మేరా జూతా హై జపానీ పాటను చేర్చాడు.
మేరా జూటా హై జపానీ (నా బూట్లు జపనీస్)
యే పాట్లూన్ ఇంగ్లిస్తానీ (ఈ ప్యాంటు ఇంగ్లీష్)
సర్ పె లాల్ టోపి రూసీ (నా తలపై ఎరుపు టోపీ రష్యన్)
ఫిర్ భీ దిల్ హై హిందుస్తానీ (అయితే, నా గుండె భారతీయుడు)
ఈ పాట ఇప్పటికీ బాగా ప్రాచుర్యం పొందింది. శ్రీ 420 విడుదలైనప్పటి నుండి ఈ పాట అనేక సినిమాల్లో ప్రదర్శించబడింది. భారతీయ రచయిత మహాశ్వేతా దేవి 2006 ఫ్రాంక్‌ఫర్ట్ బుక్ ఫెయిర్‌లో తన ప్రారంభ ప్రసంగంతో ఈ పాటను తన హృదయపూర్వక దేశభక్తిని, తన దేశానికి ఋణాన్ని వ్యక్తీకరించడానికి ఈ సాహిత్యాన్ని ఉపయోగించింది.
2014 లో గూగుల్ తన 90 వ పుట్టినరోజును జ్ఞాపకం చేసుకుంది.
రాజ్ కపూర్ సినిమా సంగీతం, పాటల న్యాయమూర్తి. అతను ఆరంభించిన చాలా పాటలు విజయం పొందాయి. అతను సంగీత దర్శకులను శంకర్-జైకిషన్, గీత రచయితలు హస్రత్ జైపురి, శైలేంద్రలను పరిచయం చేశారు . అతను దృశ్యమాన శైలి యొక్క బలమైన భావం కోసం కూడా గుర్తుంచుకుంటాడు. సంగీతం సెట్ చేసిన మానసిక స్థితిని పూర్తి చేయడానికి అతను అద్భుతమైన దృశ్య కంపోజిషన్లు, విస్తృతమైన సెట్లు, నాటకీయతకు లైటింగ్‌ను ఉపయోగించాడు. అతను నిమ్మీ, డింపుల్ కపాడియా, మందాకిని అనే నటీమణులను పరిచయం చేశాడు, అలాగే తన కుమారులు రిషి, రణధీర్, రాజీవ్ కెరీర్లను ప్రారంభించి, పునరుద్ధరించాడు. తన నటీమణులు శరీరాన్ని బహిర్గతం చేయడంలో ప్రసిద్ది చెందాడు. అప్పుడు భారతీయ సినిమాల్లో చాలా సాధారణ విషయం కాదు. అతని 'షో-ఉమెన్షిప్' అతని ప్రదర్శనకు సరిపోలింది.
1967 "సాంగ్ ఎబౌట్ " వ్లాదిమిర్ వైసోట్స్కీ రాజ్ కపూర్‌ను శివ, యోగాతో పాటు సోవియట్ యూనియన్‌లో భారతీయ సంస్కృతి యొక్క మూడు ప్రసిద్ధ చిహ్నాలలో ఒకటిగా పేర్కొన్నాడు.
కపూర్ తన కెరీర్ మొత్తంలో 3 జాతీయ చలనచిత్ర అవార్డులు, 11 ఫిల్మ్‌ఫేర్ అవార్డులు, 21 నామినేషన్లతో సహా అనేక పురస్కారాలను అందుకున్నాడు. కేన్స్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో అతని చిత్రాలు అవారా (1951), బూట్ పోలిష్ (1954) పామ్ డి'ఓర్‌కు ఎంపికయ్యాయి. పూర్వం అతని నటనను టైమ్ మ్యాగజైన్ "ఆల్-టాప్-టెన్ పెర్ఫార్మెన్స్" లో ఒకటిగా రేట్ చేసింది. అతని చిత్రం జగ్తే రాహో (1956) కార్లోవీ వేరి అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవంలో క్రిస్టల్ గ్లోబ్ అవార్డును కూడా గెలుచుకుంది.
భారత ప్రభుత్వం 1971 లో పద్మ భూషణ్, 1987 లో భారతదేశంలో సినిమా ప్రావీణ్యం కోసం అత్యున్నత పురస్కారం దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డుతో సత్కరించింది - 2001 లో స్టార్‌డస్ట్ అవార్డులచే "మిలీనియం యొక్క ఉత్తమ దర్శకుడు" తో సత్కరించారు. 2002 లో స్టార్ స్క్రీన్ అవార్డుల ద్వారా ఆయనకు "షోమాన్ ఆఫ్ ది మిలీనియం" అని పేరు పెట్టారు.
జూన్ 2011 లో, టిఎఫ్ఎఫ్ బెల్ లైట్బాక్స్ యొక్క ఆర్టిస్టిక్ డైరెక్టర్ నోహ్ కోవన్, విజ్ క్రాఫ్ట్ డైరెక్టర్ సబ్బస్ జోసెఫ్, కపూర్ కుటుంబ సభ్యులతో కలిసి భారతీయ నటుడు, దర్శకుడు, మొగల్, లెజెండ్ రాజ్ కపూర్ యొక్క జీవితానికి.సేవలకు నివాళి అర్పించారు. TIFF (టొరంటో ఇంటర్నేషనల్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్), ఇంటర్నేషనల్ ఇండియన్ ఫిల్మ్ అకాడమీ (IIFA), అంటారియో ప్రభుత్వం భాగస్వామ్యంతో. కెనడాలోని అంటారియోలోని బ్రాంప్టన్ వాక్ ఆఫ్ ఫేమ్‌లో కపూర్‌ను చేర్చనున్నట్లు ఇండియన్ మిర్రర్ రిపోర్ట్స్ సూచిస్తున్నాయి.