శైలజ: ఈ "కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్" అనేది ఏదో పెద్ద రాక్షసి బొమ్మ కాదు. సింపుల్గా చెప్పాలంటే, మనం రోజు చేసే పనుల వల్ల, వాడే వస్తువుల వల్ల మన చుట్టూ ఉండే గాలి ఎంత కలుషితం అవుతుందో కొలిచే ఒక లెక్క అన్నమాట.

నరసింహం గారు చెప్పినట్టు, మనం నడిచే నేల ఎంత ముఖ్యమో, మనం వదిలే గాలి కూడా అంతే ముఖ్యం కదా. ఊరికే కంపు కొట్టేస్తే ఎలా చెప్పండి?

శైలజ చెప్పింది కూడా నిజమే. మీరు పొద్దున్నే బద్ధకంగా లేచి, వేడి నీళ్ళతో హాయిగా స్నానం చేస్తారే... ఆ నీళ్ళు వేడి చేయడానికి వాడిన కరెంటు ఎక్కడి నుంచి వచ్చిందో తెలుసా? బహుశా బొగ్గు తగలబెట్టి ఉంటారు. అప్పుడు ఆ పొగ గాలిలో కలిసి, "హలో కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్" అంటూ మనల్ని పలకరిస్తుంది!

నరసింహం: సరిగ్గా చెప్పావ్ శైలజా! నువ్వు ఆఫీస్కి కారులో వెళ్తావు చూడు... అది కూడా పొగ గొట్టం ఊదుతూ "టూ టూ" మంటూ కార్బన్ డయాక్సైడ్ని గాలిలోకి వదులుతుంది. మన ఇంట్లో ఏసీ కూల్గా గాలి ఇస్తుంది, ఫ్రిడ్జ్ చల్లగా ఉంచుతుంది, టీవీలో సీరియల్ చూస్తాం, సెల్ఫోన్లో ముచ్చట్లు పెడతాం... వీటన్నిటికీ కరెంటు కావాలిగా. ఏదో ఒక రూపంలో ఇవన్నీ పర్యావరణానికి "చిన్న చిన్న" దెబ్బలు వేస్తూనే ఉంటాయి.

శకుంతల: ఓరి దేవుడో! అంటే మనం బతకడమే తప్పా? లేవగానే వేడి నీళ్ళు పోసుకోవద్దా? ఆఫీస్కి బండి మీద వెళ్లకూడదా?

నరసింహం: ఛ ఛ! అలా కాదమ్మా. బతకడం తప్పు కాదు, కానీ కాస్త జాగ్రత్తగా బతకాలి అంతే. మనం వాడే ప్రతి వస్తువు పుట్టకముందు ఒక కథ ఉంటుంది, అది చెత్తకుప్పలో కలిసే వరకు ఇంకో కథ నడుస్తుంది. ఈ రెండు కథల్లోనూ కార్బన్ ఉద్గారాలనే విలన్ ఉంటాడు. అందుకే మనం ఆ విలన్ని కొంచెం తగ్గించాలి.

శైలజ: అవునత్తా! మీరు వంట చేసేటప్పుడు గ్యాస్ వెలుగుతుంది చూశారా... అదీ ఒక రకమైన కార్బన్ పాదముద్ర వేస్తుంది. మనం తినే తిండి కూడా అంతే. ముఖ్యంగా మాంసం కోసం జంతువుల్ని పెంచితే, వాటి నుంచి వచ్చే గ్యాస్తో వాతావరణం మరింత వేడెక్కుతుంది. విన్నారా? ఆవులు "మూ" అంటే మీథేన్ గ్యాస్ వస్తుంది!

శకుంతల: భోజనం కూడానా? అయితే మనం గాలి పీల్చినా కూడా కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్ ఉంటుందంటారా?

నరసింహం: దాదాపు అంతేలేమ్మా! కాకపోతే దాన్ని తగ్గించుకోవచ్చు. ఉన్నంతలో ప్రకృతిని కాపాడుకుంటూ, వృథా చేయకుండా వాడుకుంటే చాలా వరకు కాలుష్యాన్ని తగ్గించొచ్చు. చూడు, ప్రపంచంలో సగటున ఒక మనిషి ఏడాదికి 4 టన్నుల కార్బన్ విడుదల చేస్తే, అమెరికా వాళ్ళు ఏకంగా 16 టన్నులు విడుదల చేస్తున్నారట! అంటే మనం ఎంత ఎక్కువ చేస్తున్నామో ఆలోచించు.

శైలజ: నిజమే మామా! మనం తినే ఆహారం నుంచే చాలా కార్బన్ వస్తుంది. పొలాల్లో మందులు కొట్టడం, ఎరువులు వేయడం వల్ల కూడా గాలి కలుషితం అవుతుంది.

నరసింహం: అవును శైలజా! అందుకే అంటారు, మాంసం కంటే కూరగాయలు మంచివని. ఎందుకంటే వాటిని పండించడానికి తక్కువ కాలుష్యం వస్తుంది. మనం వాడే కరెంటు సంగతి చెప్పక్కర్లేదు. బొగ్గుతో ఉత్పత్తి చేస్తే పొగ ఎక్కువ!

శైలజ: మనం వెళ్ళే కార్లు, బస్సులు, లారీలు కూడా పొగ చిమ్ముతూ గాలిని పాడు చేస్తాయి. అందుకే చాలామంది ఇప్పుడు ఎలక్ట్రిక్ వాహనాల వైపు చూస్తున్నారు. కనీసం అవి పొగయినా వదలవు కదా!

నరసింహం: నువ్వు చెప్పింది కరెక్ట్. మనం చెత్తను కాల్చినా, ప్లాస్టిక్ తయారు చేసినా, సిమెంట్ చేసినా... అన్నీ భూమికి భారమే. అందుకే మనం కొంచెం తెలివిగా ఉండాలి.

శైలజ: అందుకే అంటారు కదా అత్తా, "చిన్న చిన్న మార్పులే పెద్ద ఫలితాలనిస్తాయి" అని. దగ్గరలో ఉంటే నడుచుకుంటూ వెళ్లడం, లైట్లు ఫ్యాన్లు ఆపేయడం, ప్లాస్టిక్ వాడకం తగ్గించడం... ఇవన్నీ చిన్నవే కానీ చాలా ఉపయోగకరమైన పనులు.

నరసింహం: మనం కొనే వస్తువుల గురించి కూడా ఆలోచించాలి. ఏదో ఒకటి కొనేయకుండా, అది పర్యావరణానికి ఎంత మంచిదో చూసుకోవాలి. మన దగ్గర పండిన కూరగాయలు, రీసైకిల్ చేసిన వస్తువులు వాడటం మంచిది.

శకుంతల: అంటే మనం మన పాత అలవాట్లను మార్చుకుంటే, ఈ భూమిని కాపాడుకోవచ్చంటారా?

నరసింహం: నూటికి నూరుపాళ్ళు నిజం శకుంతల! మన భవిష్యత్తు మన చేతుల్లోనే ఉంది. మనం ఇప్పుడు జాగ్రత్తగా ఉంటే, మన పిల్లలకు మంచి భవిష్యత్తు ఉంటుంది. లేదంటే వాళ్ళు మనల్ని తిట్టుకుంటారు "మాకేం మంచి ప్రపంచాన్ని వదిలి వెళ్లారు" అని!

శైలజ: అవునత్తా! మనం మన పిల్లలకు ఆస్తి ఇవ్వడమే కాదు, స్వచ్ఛమైన గాలిని, నీటిని కూడా ఇవ్వాలి. దానికోసం మన వంతుగా ప్రయత్నించాలి.

నరసింహం: అందుకే పెద్దలు చెప్పారు "ధర్మో రక్షతి రక్షితః" అని. మనం ధర్మాన్ని కాపాడితే, ధర్మం మనల్ని కాపాడుతుంది. పర్యావరణాన్ని కాపాడుకోవడం కూడా మన ధర్మంలో ఒక భాగం.

శకుంతల: సరేనండి! రేపటి నుండి నేను కూడా నా వంతుగా మొదలు పెడతాను. ప్లాస్టిక్ సంచులు వాడను, నీళ్ళు వృథా చేయను. ఇంట్లో అందరికీ చెబుతాను... ఎవరైనా వేస్ట్ చేస్తే వాళ్ళకి టిఫిన్ ఉండదు!

నరసింహం, శైలజ: మేము కూడా మీతోనే ఉంటాం! ఈ భూమి మనందరిదీ కదా!

ఇక సెటైర్ విషయానికొస్తే: ఈ కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్ గోల చూస్తుంటే ఒక్కోసారి అనిపిస్తుంది... మనం బతకడమే ఒక పెద్ద నేరమా అని! రేపు పొద్దున్న లేచి గాలి పీల్చినా కూడా "మీ కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్ పెరిగిపోయింది" అని ఎవరో ఒకరు వచ్చి చెబుతారేమో! చివరికి మనం తినే తిండి నుంచి, వేసే బట్టల వరకు ప్రతీదీ లెక్కిస్తే... బహుశా మనం పుట్టడమే ఒక "కార్బన్ తప్పిదం" ఏమో! అయినా సరే, తప్పదు మరి... ఈ భూమి మీద బతకాలంటే, ఈ "కార్బన్ భూతాన్ని" కొంచెం బుజ్జగించక తప్పదు! లేకపోతే మనల్ని మింగేస్తుంది!