" అమ్మా, నాకు ఇంకా చదువుకోవాల నుందే" రేవతి తల్లి దేవమ్మను వేడుకుంటోంది. "మంచి సంబంధం తల్లీ , కట్నం ఏమీ వద్దంట.ఇంటి పనులు వంట పనులు వస్తే చాలట.నువ్వు పెద్ద చదువులు చదవాలంటే బోలెడు డబ్బులు కావాల.మనం అంత స్థితి మంతులం కాము. ఈ చిన్న కిరాణా దుకాణంతో కాలం ఈడుస్తూ నిన్ను స్కూలుకి పంపి చదివిస్తున్నా. మీ నాయనే బతికుంటే నాకు ఇన్ని తిప్పలుండేవి కావు. తాత గారి ఊళ్లో పెద్దిరెడ్డి గారి కొడుకు పెళ్లికి పిల్లని ఎతుకుతున్నారట. చంద్రం మామయ్యకి తెలిసి పెద్దిరెడ్డికి నీ గురించి చెబితే చదువుకున్న పిల్లైతే వద్దన్నాడట. చంద్రం మామ మన ఆర్థిక పరిస్థితులు, నీ గురించి మంచిగా చెబితే ఒకసారి అమ్మాయిని చూడాలన్నాడట. ఎల్లుండి చంద్రం మామయ్య ఇక్కడికి వచ్చి నిన్ను ఊరికి తీసుకుపోతాడు.అక్కడ జానకి అత్త అన్నీ చూసుకుంటాదట. నువ్వు ఈ పెళ్లి సంబంధం కాదనకు తల్లీ! నీ లగ్గం జరిగిపోతే నాకు నిశ్చింతగా ఉంటాది." దేవమ్మ ఏకరువు పెడుతోంది. ఏకాంతంగా కూర్చున్న రేవతి ఆలోచనలో పడింది. తను ఇంటర్ పూర్తి చేసింది. ఎలాగైనా డిగ్రీ చదివి బి.ఎడ్ పూర్తి చేసి టీచర్ గా ఉధ్యోగం చేసి అమ్మను ఈ కష్టాల నుంచి గట్టెక్కించాలనుకుంది.తనకి జ్ఞానం వచ్చి నప్పటినుంచి అమ్మ తన గురించి ఎంత కష్టపడుతున్నదీ చూస్తోంది.ఇప్పుడు అమ్మ మాట కాదంటే బాధ పడుతుంది. తన మనసులోని కోరికను అణిచి అమ్మ చెప్పిన ప్రకారమే చెయ్యాలనుకుంది. అనుకున్న ప్రకారం ఊరి నుంచి చంద్రం మామయ్య వచ్చాడు. పలకరింపులు భోజనాలయాయి.దేవమ్మ కిరాణా షాపు తెరవడానికి వెళ్లింది. ఇంటి దగ్గర చందు మామయ్య రేవతి ఉన్నారు.మాటల సందర్భంలో రేవతి తన మనసులోని మాట మామయ్య దగ్గర చెప్పింది. సూడు, తల్లీ! మన ఇళ్లలో ఎవరు సదువుకో లేదు. ఎలా జరుగుబాటు అయితే అలా జీవితాలు సాగిపోతున్నాయి. నువ్వు ఇంత పెద్ద సదువు సదినావంటే మాకూ ఆనందమే బంగారం.ఇంకా పెద్ద సదువులు సదివించే స్తోమత నీ అమ్మకు లేదు.ఎప్పటికైన ఒక అయ్య సేతిలో పెట్టి అత్తోరింటికి పంపాల్సిందే.ఇంక మీ అమ్మకి తోడు ఎవరున్నారు , నీ బాద్యత నానే సూడాల కదా , అందుకే ఈ పరుగులాట. మన ఊరిలో పెద్దిరెడ్డి మోతుబరి రైతు. బోలెడంత ఎవసాయం.పేరున్న ఆసామి. భార్య సచ్చిపోతే మారు మనువు సేసుకోలేదు. ఒక్కడే కొడుకు. పేరు కాంతారెడ్డి ఆడు నా కళ్ల ముందే పెరిగినాడు. ఆడి నాయనకు తాగుడు ఎసనం ఉంది కాని ఈ బుడ్డోడు సానా మంచోడు. కష్టపడి ఎవసాయం, కూరగాయలు పండిస్తు బర్రెల్ని సాకుతు న్నాడు. "బాబయ్య" అంటు నన్ను పేమగా పలకరిస్తాడు.ఆడికి మన స్కూలు మేస్టరు కనకరాజు గారు దోస్తు.ఆయనతో ముచ్చట్లు పెడుతూంటాడు. ఈలున్నప్పుడు నీ మనసులో మాట ఆడి సెవిన ఏస్తాలే. ముందు పెద్దిరెడ్డిని ఒప్పించాల. నువ్వు ఫికర్ కాకు బిడ్డా , నీ సంసారం సక్కగా సాగుతాది" చందు మామయ్య దైర్య వచనాలు చెప్పగా సరే నంది రేవతి. ఊరికి వచ్చిన రేవతి తాతయ్య ఊరు ఎంతగా మారి పోయిందోనని ఆశ్చర్యం కనబర్చింది. ఊరి మద్యలో చెరువు చుట్టూ కొబ్బరి మొక్కలు , చెరువుకి ఒక పక్క పంచాయతీ ఆఫీసు మరో పక్క గట్టు మీద సాయిబాబా గుడి , శివాలయం , ఊరి మొదట్లో నూకాలమ్మ గుడి కొద్ది దూరంలో హైస్కూలు అందంగా కనబడుతున్నాయి. పంచాయతీ ఆఫీసుకి ఆనుకుని ప్రభుత్వ పాలకేంద్రం ఉన్నాయి. చంద్రం మామయ్య పెద్దిరెడ్డికి కబురు చేసి మేనకోడల్ని తీసుకు వచ్చానని పంతులు గార్ని మంచి రోజు అడిగి పెళ్లి చూపులు ఏర్పాటు చేస్తానన్నాడు. అనుకున్న ప్రకారం చంద్రం ఇంటి వద్ద కామందు పెద్దిరెడ్డి , కొడుకు కాంతారెడ్డి రేవతిని చూడటం జరిగింది. పెద్దిరెడ్డి కాబోయే కోడల్ని ఏవేవో ప్రశ్నలడిగి అనుమానం తీర్చుకున్నాడు. రేవతి వినయం అణకువ మాటతీరు నచ్చాయి. కాంతారెడ్డి అమాయకంగా రేవతిని చూసాడు కాని ఏమీ మాట్లాడ లేదు.పరవాలేదనుకున్నాడు మనసులో. రేవతి కూడా కాబోయే మామ మాటతీరు , కాంతారెడ్డి అందం మొహంలో మంచితనం నచ్చాయి. పెద్దిరెడ్డి కట్నం లేకుండా తన పెళ్లి ఖర్చులతో కొడుకు పెళ్లి రేవతితో చెయ్యడానికి ఒప్పుకున్నాడు.తల్లి దేవమ్మ , మేనమామ చంద్రానికి ఎంతో సంతోషమైంది. ఊరి పురోహితుడు మల్లావధాన్లు గారు నిశ్చయించిన శుభ ముహూర్తాన ఘనంగా రేవతి - కాంతారెడ్డి ల పెళ్లి జరిపించాడు పెద్దిరెడ్డి. ఈడూజోడూ బాగుందని పొగిడారు ఊరి జనం. కొత్త కోడలిగా అడుగు పెట్టిన రేవతి దివాణం లాంటి ఇంటిని తన చాకచక్యంతో చక్కదిద్దడం మొదలెట్టింది.ఆడదిక్కు లేనందున ఇల్లు బోసిపోయి కనబడుతోంది.పనివాళ్ల చేత ఇంటి బూజులు దులిపించి గుమ్మాలకు ,కిటికీలకు రంగులు వేయించి పరదాలు ఏర్పాటు చేసింది. ఇంటి చుట్టు పువ్వుల మొక్కలు ఫల వృక్షాలు నాటించింది.ఆ దారంట వచ్చే పోయే జనం కొత్త కోడలు పెద్దిరెడ్డి ఇంటిని ఎంత అందంగా మార్చిందో నని మెచ్చుకుంటున్నారు.కోడలి పనితనానికి మామ పెద్దిరెడ్డికి ఎంతో ఆనందంగా ఉంది. భర్త కాంతారెడ్డి వేష భాషల్లో మార్పు తెచ్చింది. ఇదివరకు ఏ లుంగీనో పైజామాతో తిరిగే కాంతారెడ్డి ఇప్పుడు మోడరన్ దుస్తుల్లో స్మార్టుగా కనబడుతున్నాడు. కాంతారెడ్డి ఫ్రెండ్ హైస్కూలు మాస్టారు కనకరాజు కూడా రేవతి తెచ్చిన మార్పులకు ఆశ్చర్య పోయారు. పెళ్లికి ముందు రేవతి మనసులోని కోరిక చంద్రం బాబయ్య ద్వారా తెలుసుకున్న కాంతారెడ్డి ఆమెని డిగ్రీ పూర్తి చేయించాలని ఆ ప్రయత్నాలు కనకరాజు మాస్టారి ద్వారా ప్రారంభించాడు. రేవతి డిగ్రీ చదువుకు కావల్సిన స్టడీ మెటీరియల్స్ తెప్పించి భార్యకు సర్ప్రైజ్ చేసాడు. తన భర్తలో ఇంతటి ఉదారత మానవత్వం చూసి మురిసిపోయింది రేవతి. సాధారణంగా పెళ్లవగానే భార్య మీద పెత్తనం చెలాయించే మొగుళ్లు , వారి కుటుంబాలకు సేవలు చేయించుకునే మగాళ్లు, తమ కోరికలు తీర్చుకునే భర్తలు ఉంటారు కాని భార్య మనస్తత్వాన్ని అర్థం చేసుకుని తనకు చదువు లేకపోయినా భార్యను ఉన్నత చదువులు చదివించే పతులు ఈ కాలంలో కూడా ఉంటారంటే నమ్మలేకపోతోంది. సంసార భాద్యతలతో డిగ్రీ చెయ్యాలన్న తన కోరికను అణచుకుని వద్దంటున్నా వినకుండా తన చేత డిగ్రీ పూర్తి చేయించాలన్న భర్త ఆలోచనను అభినందించకుండా ఉండలేకపోయింది. భర్త ప్రోత్సాహం హైస్కూలు మాస్టారు కనకరాజు గారి పర్యవేక్షణలో రేవతి ప్రైవేటుగా చదివి ఎగ్జామ్స్ రాసి ప్రథమ శ్రేణిలో డిగ్రీ పూర్తి చేసి గ్రాడ్యుయేషన్ పొందడం ఎంతో సంతోష కరం. ఇంట్లో చదువుకున్న ఆడవాళ్లు ఉంటే వారి పిల్లలకు చదువులో ఎంతో ప్రోత్సాహం లభిస్తుంది. రేవతి డిగ్రీ పూర్తి చేసే సరికి ఒక బాబుకు తల్లైంది. తన ఇంటి వారసుడు వచ్చాడని పెద్దిరెడ్డి సంబర పడిపోయాడు. మనవడు రేవంత్ రెడ్డి పేరున ఊరి హైస్కూలుకి అదనపు తరగతి గదులు కట్టించాడు. * * *