పచ్చని కొండలు, పారే వాగులు ఉన్న వెలమపాడు అనే అందమైన పల్లెటూరు కథ ఇది. ఆ ఊళ్లో వీరయ్య అనే పేద రైతు ఉండేవాడు. వీరయ్య భార్య చాలా ఏళ్ల క్రితమే చనిపోయింది, అతనికి రాము అనే ఒక్కగానొక్క కొడుకు. పొలంలో పండించిన కొద్దిపాటి ధాన్యంతోనే వాళ్ల జీవితం గడిచేది. ఇతరులకు సాయం చేసే గొప్ప గుణం వీరయ్యది, అందుకే కష్టంలో ఉన్నా ఇతరుల వద్ద చేయి చాచడానికి మొహమాటపడేవాడు.
ఒక సంవత్సరం, ఊళ్లో కరువు వచ్చింది. వాగులు ఎండిపోయాయి, పొలాలు పగుళ్లు వచ్చాయి. తినడానికి తిండి కూడా దొరకని పరిస్థితి. అప్పుడు వీరయ్యకు, రాముకు తీవ్రమైన జ్వరం వచ్చింది. కొడుకు ఆరోగ్యం చూసి వీరయ్యకు ఏం చేయాలో తోచలేదు. వైద్యం చేయించడానికి, ఆహారం కొనడానికి అతని దగ్గర ఒక్క పైసా కూడా లేదు. అప్పుగా అడిగినా ఎవరూ ఇవ్వలేదు. నిస్సత్తువతో తండ్రీకొడుకులు ప్రాణాపాయ స్థితిలో పస్తులున్నారు. ఆ సమయంలో, రాము మెల్లగా కళ్లు తెరిచి, "నాన్నా, ఆకలిగా ఉంది," అన్నప్పుడు వీరయ్య గుండె పగిలింది.
అదే సమయంలో, పొరుగు ఊరి నుంచి వచ్చి వెలమపాడులో కొత్తగా స్థిరపడిన రఘురామయ్య అనే దయగల పెద్దాయన ఈ విషయాన్ని తెలుసుకున్నాడు. రఘురామయ్యకు వీరయ్య గురించి అంతగా తెలియకపోయినా, వారి దుస్థితి చూసి దయ కలిగింది. రఘురామయ్య వెంటనే వీరయ్య ఇంటికి వెళ్లి, వారికి కావలసిన మందులు, బియ్యం, పాలు ఇచ్చాడు. దాదాపు ఒక నెల రోజుల పాటు వారికి కావాల్సిన సాయం అందించి, వీరయ్య కోలుకునే వరకు ఆర్థికంగా, మానసికంగా అండగా నిలబడ్డాడు. రఘురామయ్య సాయంతో తండ్రీకొడుకులు ప్రాణాపాయం నుంచి బయటపడ్డారు.
వీరయ్య పూర్తిగా కోలుకున్న తర్వాత, రఘురామయ్య పాదాలపై పడి కన్నీళ్లు పెట్టుకున్నాడు. "అయ్యా, మీరు లేకపోతే మా ఇద్దరి ప్రాణాలు పోయేవి. ఈ జన్మలో మీ రుణం తీర్చుకోలేను," అన్నాడు. రఘురామయ్య నవ్వుతూ, "అవసరం లేదు వీరయ్యా. దయచేసి నీ కొడుకును బాగా చదివించు. రేపటి తరానికి నువ్వు ఇచ్చే కానుక అదే," అని చెప్పాడు.
వీరయ్య ఆ మాటను గుండెల్లో పెట్టుకున్నాడు. అప్పటి నుంచి ప్రతి చిన్న సహాయానికి, ప్రతి దినానికి కృతజ్ఞతతో జీవించడం మొదలుపెట్టాడు. కష్టపడి తన కొడుకు రామును చదివించాడు. రాము బాగా చదువుకుని పట్టణంలో పెద్ద ఉద్యోగం సంపాదించాడు.
కొన్నేళ్లు గడిచాయి. ఒకరోజు రాము తిరిగి ఊరికి వచ్చి, గ్రామాభివృద్ధి పనుల గురించి పెద్దలతో మాట్లాడుతుండగా, రఘురామయ్య కుమారుడు శ్రీను ఆర్థిక కష్టాల్లో ఉన్నాడని, కుటుంబ ఖర్చుల కోసం ఆయన పొలం అమ్ముకోబోతున్నాడని తెలిసింది. రఘురామయ్య పేరు వినగానే రాము గుండె బరువెక్కింది. వెంటనే వెళ్లి శ్రీనును కలిసి, తన తండ్రికి రఘురామయ్య చేసిన ప్రాణ దానం గురించి వివరించాడు. రాము ఒక్క క్షణం ఆలస్యం చేయకుండా, తన తండ్రి పడిన కష్టం గుర్తు చేసుకుని, తన ఉద్యోగంలో సంపాదించిన పెద్ద మొత్తాన్ని వెచ్చించి, శ్రీను కుటుంబాన్ని ఆర్థిక కష్టాల నుంచి గట్టెక్కించాడు. "ఇది కేవలం డబ్బు కాదు, మా జీవితాలను నిలబెట్టిన కృతజ్ఞత రుణం," అని శ్రీనుతో అన్నాడు. రాము చూపిన ఈ విశ్వాసం, కృతజ్ఞత ఆ ఊరి ప్రజలందరికీ ఒక గుణపాఠంగా నిలిచింది.
మనకు ఇతరులు చేసిన సహాయాన్ని మర్చిపోకుండా ఉండటం కేవలం మర్యాద కాదు, అది మన నైతిక బాధ్యత. మన జీవితంలో ఎంత ఎత్తుకు ఎదిగినా, గతం పట్ల చూపించే నిజమైన కృతజ్ఞతే మనల్ని మనుషులుగా నిలబెడుతుంది. కృతజ్ఞత అనేది ఒక చిన్న విత్తనం లాంటిది; దాన్ని మనం ప్రేమగా పోషిస్తే, అది కష్టాల్లో ఉన్న ఇతరులకు నీడనిచ్చే పెద్ద వృక్షంగా మారుతుంది.
