ఆ పల్లెటూరి పేరు రాగిపాడు. చుట్టూ పచ్చని పొలాలు, ప్రశాంతమైన వాతావరణం. కానీ ఆ ప్రశాంతత ఎంతో కాలం నిలవలేదు. ప్రభుత్వాలు ఆ గ్రామానికి దగ్గర్లో యురేనియం శుద్ధి కర్మాగారం ఏర్పాటు చేశాయి. అభివృద్ధి పేరుతో ఊళ్ళోకి అడుగుపెట్టిన ఆ కర్మాగారం, మెల్లిమెల్లిగా ఆ ఊరి మనుషుల ప్రాణాలను తోడేయడం మొదలుపెట్టింది. కర్మాగారం నుండి వెలువడే యురేనియం వ్యర్థాలు భూమిలోకి ఇంకిపోయి, నీటిని కలుషితం చేశాయి. దాని ఫలితంగా ఊళ్ళో జనాలకు వింత వింత రోగాలు రావడం మొదలయ్యాయి. పుట్టబోయే పిల్లలు అంగవైకల్యంతో పుట్టడం, పెద్దవాళ్లకు క్యాన్సర్లు, ఊపిరితిత్తుల జబ్బులు సర్వసాధారణం అయిపోయాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో పుట్టింది సౌమ్య.
సౌమ్య తండ్రి కూలి పనులు చేసేవాడు, తల్లి ఇంట్లో పనులు చూసుకునేది. వారికి ఉన్నదల్లా రెక్కల కష్టం తప్ప ఆస్తులు లేవు. కానీ సౌమ్య చిన్నప్పటి నుంచే చదువు మీద ఎంతో ఆసక్తి చూపించేది. పొద్దున బడికి వెళ్లి, సాయంత్రం ఇంటికి వచ్చి, తల్లిదండ్రులకు చేదోడు వాదోడుగా పనుల్లో సహాయం చేసేది. కష్టాలు ఎన్ని ఉన్నా, సౌమ్య తండ్రి ఆమెను బడికి పంపించడం ఆపలేదు. సౌమ్య కూడా తన తండ్రి కష్టాన్ని వృథా చేయకూడదనుకుంది. రాత్రుళ్ళు దీపం కింద కూర్చొని చదువుకునేది. చదువే తన ఆయుధమని, తన ఊరి ప్రజలను కాపాడాలంటే తనకంటూ ఒక శక్తి కావాలని ఆమె బలంగా నమ్మింది. పట్టుదలతో చదివింది సౌమ్య. గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తయిన తర్వాత, న్యాయశాస్త్రం (లా) చదవాలని నిర్ణయించుకుంది. ఆమె నిర్ణయం విని ఊళ్ళో వాళ్ళు ఆశ్చర్యపోయారు. "అంత కష్టపడి చదివి ఏం చేస్తుంది? ఆడపిల్ల కదా, పెళ్లి చేసుకుని వెళ్ళిపోతుంది" అన్నారు కొందరు. కానీ సౌమ్య తల్లిదండ్రులు ఆమెకు మద్దతుగా నిలిచారు. పగలంతా ఏదో ఒక పని చేసి డబ్బు సంపాదించి, రాత్రి కళాశాలకు వెళ్లేది సౌమ్య. కొన్నిసార్లు తినడానికి కూడా సరైన తిండి ఉండేది కాదు. అయినా ఆమె పట్టుదలను వదల్లేదు. చివరకు, ఎన్నో కష్టాలకు ఓర్చి న్యాయవాది (అడ్వకేట్) అయ్యింది సౌమ్య. సౌమ్య న్యాయవాదిగా మారిన విషయం రాగిపాడు ప్రజలకు ఎంతో ఆనందాన్నిచ్చింది. తమ కష్టాలను తీర్చడానికి ఒకరు వచ్చారని ఆశపడ్డారు. సౌమ్య కూడా తన గ్రామానికి, తన ప్రజలకు సేవ చేయడమే తన జీవిత లక్ష్యమని భావించింది. యురేనియం వ్యర్థాల వల్ల ప్రజలు పడుతున్న బాధలను, ప్రభుత్వ నిర్లక్ష్యాన్ని ఆమె దగ్గర నుండి చూసింది. అనేకమంది ప్రాణాలు కోల్పోవడం, పిల్లలు అంగవైకల్యంతో పుట్టడం ఆమె హృదయాన్ని కలచివేసింది. వెంటనే రంగంలోకి దిగింది సౌమ్య. యురేనియం కర్మాగారానికి వ్యతిరేకంగా, ప్రభుత్వ అధికారుల నిర్లక్ష్యంపై న్యాయ పోరాటం ప్రారంభించింది. మొదట జిల్లా కోర్టులో కేసు వేసింది. కానీ బడా పాలకుల ఒత్తిడి, వారి అండదండలతో కర్మాగారం యాజమాన్యం కేసును నీరుగార్చడానికి ప్రయత్నించింది. బెదిరింపులు, లోబరుచుకోవడానికి లంచాల ఆఫర్లు కూడా వచ్చాయి. కానీ సౌమ్య ఎక్కడా వెనకడుగు వేయలేదు. తన ప్రజల కోసం, న్యాయం కోసం పోరాడాలని ఆమె నిశ్చయించుకుంది. జిల్లా కోర్టులో న్యాయం జరగకపోవడంతో, సౌమ్య ఏకంగా హైకోర్టుకు వెళ్ళింది. అక్కడా ఆమెకు ఎన్నో అడ్డంకులు ఎదురయ్యాయి. పాలకుల అరాచకాలు, వారి అన్యాయం అంతకంతకూ ఎక్కువయ్యాయి. చివరికి, ఒక రోజు ప్రజల తరపున మాట్లాడటానికి సౌమ్యకు అవకాశం వచ్చింది. కోర్టులో ఆమె యురేనియం వ్యర్థాల వల్ల రాగిపాడు ప్రజలు పడుతున్న దుర్భర పరిస్థితులను, మానవత్వం లేకుండా పాలకులు చేస్తున్న మారణహోమాన్ని, ప్రభుత్వ నిర్లక్ష్యాన్ని కళ్ళకు కట్టినట్లు వివరించింది. తన ప్రజలు పడుతున్న వేదనను, వారి నిస్సహాయతను చూసి ఆమె కళ్ళు చెమ్మగిల్లాయి. "ఇది కేవలం ఒక ఊరి సమస్య కాదు, ఇది మానవత్వం మరణిస్తున్న వైనం" అంటూ ఆమె వేదనగా చెప్పింది. సౌమ్య వాదనలు, ఆమె చెప్పిన నిజాలు విన్న న్యాయమూర్తులకు కూడా కళ్ళల్లో నీళ్ళు తిరిగాయి. కానీ ప్రభుత్వ అండదండలతో ఉన్న కర్మాగారంపై పూర్తిస్థాయిలో చర్యలు తీసుకోవడానికి కొన్ని న్యాయపరమైన చిక్కులు ఎదురయ్యాయి. అప్పుడు సౌమ్యకు ఒక ఆలోచన వచ్చింది. రాష్ట్రపతిని ఆశ్రయించాలని ఆమె నిర్ణయించుకుంది. రాష్ట్రపతిని కలవడం అంత సులువు కాదు. కానీ సౌమ్య ప్రయత్నించింది. ఎన్ని అడ్డంకులు వచ్చినా వెనుకడుగు వేయకుండా, తన ప్రజల తరపున న్యాయం కోరుతూ ఆమె రాష్ట్రపతికి లేఖలు రాసింది, అపాయింట్‌మెంట్ కోసం ప్రయత్నించింది. చివరకు ఆమెకు అవకాశం వచ్చింది. రాష్ట్రపతి ముందు తన రాగిపాడు ప్రజల కష్టాలను, యురేనియం వ్యర్థాల వల్ల సంభవిస్తున్న ప్రమాదాలను, అకాల మరణాలను, అంగవైకల్యంతో పుడుతున్న చిన్నారులను, పాలకుల నిర్లక్ష్యాన్ని సౌమ్య ఎంతో భావోద్వేగంగా వివరించింది. ఆమె మాటల్లో నిజాయితీ, ఆమె పోరాటంలో అంకితభావం రాష్ట్రపతికి అర్థమయ్యాయి. సౌమ్య విన్నపం విని చలించిపోయిన రాష్ట్రపతి, తక్షణమే ఉన్నతాధికారులను ఆదేశించారు. రాగిపాడులో జరుగుతున్న అన్యాయంపై సమగ్ర విచారణ జరిపించాలని, యురేనియం కర్మాగారం వల్ల ప్రజలకు జరుగుతున్న నష్టాన్ని అంచనా వేయాలని, బాధితులకు న్యాయం జరిగేలా చూడాలని సూచించారు. సౌమ్య పోరాటం విజయం దిశగా అడుగులు వేసింది. ఆమె పట్టుదల, ఆమె ధైర్యం రాగిపాడు ప్రజలకు కొత్త ఆశను నింపింది. ఒక పేద అమ్మాయి, తన కష్టంతో చదువుకొని, న్యాయవాదిగా మారి, అన్యాయంపై పోరాడి, తమ ఊరికి న్యాయం అందించడానికి చేసిన కృషి చిరస్మరణీయం. సౌమ్య కేవలం ఒక న్యాయవాది కాదు, ఆమె రాగిపాడు ప్రజల ఆశాజ్యోతి.
