నగరానికి దూరంగా, పచ్చని కొండల మధ్య పచ్చదనం పరుచుకున్న ఒక చిన్న పల్లెటూరు పద్మాపురం. ఆ ఊరిలో ఉండే లక్ష్మి నిరుపేద కుటుంబానికి చెందినది. ఆమెకు పెద్ద చదువులు లేకపోయినా, ఆమె హృదయంలో కొలువైన సానుభూతి మాత్రం ఎంతో గొప్పది. ఎదుటివారి కష్టాన్ని చూస్తే ఆమె కళ్ళు చెమ్మగిల్లేవి, ఆ కష్టాన్ని తీర్చడానికి ఏదో ఒకటి చేయాలని ఆమె మనసు తపించేది.
పద్మాపురంలో వెంకట్రామయ్య అనే వృద్ధుడు ఒక చిన్న బట్టల దుకాణం నడుపుతూ ఉండేవాడు. ఆయనకు, ఆయన భార్యకు పిల్లలు లేరు. కొన్నాళ్లుగా ఆయన భార్య అనారోగ్యంతో మంచం పట్టింది. ఆఖరికి వెంకట్రామయ్య గారు కూడా ఆరోగ్యం క్షీణించి, సరిగా మాట్లాడలేక, దుకాణం తెరవడానికి శక్తి లేక ఇద్దరూ మంచం పట్టారు. వ్యాపారం లేక, చేతిలో డబ్బుల్లేక, ఇంటి ఖర్చులకు, మందుల కొనుగోలుకు ఆయన చాలా ఆందోళన చెందేవారు.
లక్ష్మి ప్రతి ఉదయం ఆయన ఇంటి ముందు నుంచే పొలం పనులకు వెళ్ళేది. ఆయన ఇంట్లో నెలకొన్న నిశ్శబ్దం ఆమె మనసును కలచివేసింది. ఇక ఊరుకోలేక ఒకరోజు ఆమె వెంకట్రామయ్య గారిని పలకరించడానికి లోపలికి వెళ్లింది. మంచంలో బలహీనంగా పడి ఉన్న ఆయన్ని, పక్కనే నిస్సత్తువతో ఉన్న ఆయన భార్యను చూసి లక్ష్మి హృదయం ద్రవించింది.
"బాబాయ్ గారూ, మీకు ఏమీ ఫర్వాలేదు. నేను ఉన్నాను కదా," అంది ధైర్యం చెబుతూ.
వెంకట్రామయ్య గారు కళ్ళతోనే తన నిస్సహాయతను వ్యక్తపరిచారు. "లక్ష్మీ, దుకాణం తెరిస్తేనే కదా నాలుగు డబ్బులు వచ్చేది. కానీ నాకు శక్తి లేదు," అని కష్టంగా చెప్పారు.
లక్ష్మి ఒక్క క్షణం ఆలోచించింది. ఆయన స్థానంలో తను ఉంటే ఎంత బాధపడేదో ఆమె ఊహించుకుంది. ఇది కేవలం సాయం చేయడం కాదు, ఆయన గౌరవాన్ని నిలబెట్టడం అని ఆమె భావించింది.
ఆ రోజు నుంచి లక్ష్మి ప్రతి ఉదయం పొలం పనులకు వెళ్లే ముందు, సాయంత్రం తిరిగి వచ్చాక మూడు గంటలు వెంకట్రామయ్య గారి బట్టల దుకాణం దగ్గర నిలబడి అమ్మడం ప్రారంభించింది. ఆమె దీనికి ఒక్క పైసా కూడా ప్రతిఫలంగా తీసుకోలేదు. "నాకు సాయం చేస్తే, నా పనికి కూలీ ఇవ్వాలి. కానీ నేను మీ స్థానంలో ఉండి సాయం చేస్తున్నాను బాబాయ్ గారూ, దీనికి కూలీ అక్కర్లేదు," అని చెప్పేది.
లక్ష్మి అమ్మకాలు చూసి, వెంకట్రామయ్య గారి పాత ఖాతాదారులు అందరూ మళ్లీ దుకాణానికి రావడం ప్రారంభించారు. లక్ష్మి దయ, చిరునవ్వు చూసి, ఊరి జనం కూడా ఆమెకు మద్దతుగా కొనుగోళ్లు పెంచారు. ఈ దుకాణంలో అమ్మే బట్టల నాణ్యత చూసి పక్క ఊళ్ళ నుండి కూడా వినియోగదారులు ఈ కొట్టుకు రావడం ఆరంభించారు.కొద్ది రోజుల్లోనే వెంకట్రామయ్య గారికి మందులకు, ఇంటి ఖర్చులకు సరిపడా డబ్బులు వచ్చాయి.
లక్ష్మి సానుభూతితో చేసిన ఈ సాయం వెంకట్రామయ్య గారికి కేవలం ఆర్థిక సహాయం మాత్రమే కాదు, తిరిగి బ్రతకాలనే మానసిక శక్తిని ఇచ్చింది. కోలుకున్న తర్వాత ఆయన లక్ష్మి చేతిని పట్టుకుని కళ్ళ నిండా నీళ్లతో, "నీవు నాకు తిరిగి ప్రాణం పోశావు తల్లీ. నా డబ్బుకు కాదు, నా ఆత్మగౌరవానికి విలువ ఇచ్చావు," అని కృతజ్ఞతతో అన్నారు.
లక్ష్మి చిరునవ్వుతో, "సానుభూతి అనేది మనం ఇతరులకు ఇవ్వగలిగే అత్యున్నత ధర్మం బాబాయ్ గారూ," అని అంది.
సానుభూతి అంటే కేవలం జాలి చూపడం కాదు; అది మరొకరి బాధను మన హృదయం గుండా అనుభవించడం! ఈ ప్రపంచంలో మనిషి సృష్టించిన ఏ సంపద కూడా మరొకరి కష్టంలో మన చూపు చూపగలిగే ఆ ఒక్క క్షణం విలువను మించలేదు. నిస్సహాయత అంచున నిలబడిన ప్రతి ఆత్మకు, మన సానుభూతే ధైర్యం, మన కారుణ్యమే జీవం! సానుభూతి లేని విజ్ఞానం నిరుపయోగం. ఈ ధర్మాన్ని పాటించినప్పుడే మానవత్వం పరిపూర్ణం అవుతుంది!
